خوشبو كننده دستشويي در 900 سال پيش!

امروزه از برخي خوشبو كننده ها براي تلطيف محيط كار، سكونت يا دستشويي ها استفاده مي شود كه يا به شكل اسپري هستند يا به صورت مواد جامدي كه به مرور رايحه خوششان در محيط پراكنده مي شود. اسپري هاي زمان دار نيز از جديدترين دستاوردهاي بشر براي غلبه با بوها و رايحه هاي ناخوشايند و ايجاد محيطي دل انگيز و فرح افزار به حساب مي آيند.
در زمان سي و يكمين خليفه عباسي كه قريب به نه قرن پيش است، شخصي به نام "قطب الدين قايماز" بوده كه از بانفوذان به دربار "مستضي" خليفه وقت محسوب مي شده؛ اين شخص حتي بر روي خليفه نيز تسلط داشته است. وي از طريق نفوذ بسيار زياد، به ثروت فراواني نيز دست يافته بود. قايماز به مردم ستم روا مي داشت تا آنجا كه ديگر طاقت مردم طاق شد و به خانه مجلل او حمله بردند و او از در ديگر خانه اش گريخت.
صاحب "الكامل" در اين مورد نوشته است:
مردم خانه او را غارت كردند و آن قدر پول و مال از آنجا بيرون بردند كه حد و حساب نداشت. در اين خانه از وسايل تنعم و ناز و نعمت چيزهايي ديده شد كه مثل و مانندش در خانه هيچ كس نبود. از جمله آنها، اين كه در دستشويي شخصي او، از سقف تا روبروي نشيمنگاه زنجيري از طلا آويزان بود. در اين زنجير زرين، كره اي طلايي و بزرگ قرار داشت كه بر آن سوراخ هايي تعبيه شده بود. اين كره پر از "مشك" (1) و "عنبر"(2) بود تا قطب الدين قايماز وقتي به دستشويي مي رود، رايحه خوش آن را استشمام كند. يكي از افرادي كه مشغول تاراج و غارت بود، به اين زنجير چنگ انداخت و آن را پاره كرد و با خود برد.(3)
سواي شخصيت "قايماز" استفاده از ابزاري براي خوشبو كردن فضاي دستشويي در قريب به نه قرن پيش، مطلب جالب توجهي است؛ و زنجير طلايي و كره طلايي در دستشويي قايماز را مي توان نسل اول خوشبو كننده ها ناميد كه در معماري مسلمان ها به كار مي رفته است.
************

پي‌نوشت‌ها:
 

1- ماده اي خوشبو كه از نوعي آهو گرفته مي شود.
2- ماده اي خوشبو و سياه رنگ كه از نوعي ماهي گرفته مي شود.
3- ر. ك: ابن اثير (م. 630 هـ) الكامل، ج11 ص425، چاپ بيروت، دار صادر، 1965 ميلادي.
 

منبع:نشريه دانشمند- ش564